บทคัดย่อ

สารนิพนธ์ เรื่อง “การศึกษาธรรมจักรในพระพุทธศาสนาเถรวาท” นี้ มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการคือ  ๑) เพื่อศึกษาธรรมจักรในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท   ๒) เพื่อศึกษาวิเคราะห์อิทธิพลของธรรมจักรที่มีต่อสังคมไทย ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพเน้นการค้นคว้าเอกสาร   

ผลการศึกษา พบว่าคำว่า “จักร” หมายถึง ล้อ เช่น ล้อเกวียน ล้อรถ จักรเกิดขึ้นแก่ผู้มีบุญบารมี เช่น จักรแก้วของพระเจ้าจักรพรรดิ เป็นต้น จักรมี ๕ อย่าง คือ จักรไม้ จักรแก้ว ธรรมจักรอิริยาบถจักร และ สัมปัตติจักร ต่อมาพระพุทธองค์ทรงนำธรรมจักรมาใช้ในทางความดีงาม การแสวงปัญญา และการพัฒนามนุษย์  ผลการศึกษายังพบว่า คำว่า  “ธรรมจักร” มีความหมาย ๒ อย่าง ความหมายแรก หมายถึง วงล้อแห่งธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงหมุน คือธรรมะที่ทรงประกาศ คือความดีงาม ความร่มเย็นเป็นสุข  และความหมายที่สอง หมายถึง ดินแดนที่วงล้อแห่งธรรมนั้นหมุนไปถึง ซึ่งกลายเป็นดินแดนแห่งธรรม  ในพุทธศาสนาใช้คำว่าจักรแยกไปอีกเป็น ๔ ประเภทคือ ๑) รัตนจักร  ๒) ธรรมจักร  ๓) ลักขณจักร  ๔) ภวจักร  

ผลการศึกษาด้านอิทธิพลของธรรมจักรที่มีต่อสังคมไทย พบว่า  ๑) ด้านจริยศาสตร์  แทนความหมายของอริยมรรคมีองค์ ๘   ธรรมจักร ๑๒ ซี่ เป็นสัญลักษณ์ของอาการ ๑๒ ของอริยสัจ และธรรมจักร ๑๖ ซี่  หมายถึง ญาณ ๑๖  เป็นต้นซึ่งเป็นหลักการปฏิบัติของชาวพุทธ   ๒) ด้านสุนทรียศาสตร์   ธรรมจักรมีความงามทางด้านศิลปะแก่ผู้พบเห็น ทำให้มีการปรับรูปแบบแตกต่างกันออกไป  ๓) ด้านวัฒนธรรมและประเพณี ธรรมจักรเป็นเสมือนเครื่องหมายของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำศาสนาอย่างหนึ่ง     ซึ่งให้การเคารพนับถือ  ๔) ด้านสังคมวิทยา   เป็นสัญลักษณ์ที่แสดงถึงความเป็นพุทธ    ๕) ด้านจิตวิทยา ถือเป็นกุศโลบายหรือเครื่องยึดเหนี่ยวใจของชาวพุทธ  ๖)  ด้านรัฐศาสตร์  ธรรมจักรเป็นหลักการปกครองในฝ่ายศาสนจักร เพื่อการขับเคลื่อนล้อแห่งธรรมให้หมุนไป                         ๗) ด้านบุคลาธิษฐาน ธรรมจักรเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงบุคลผู้เป็นตัวอย่างแห่งการประพฤติปฏิบัติดีของชาวพุทธ  ๘) ธรรมาธิษฐาน  ธรรมจักรเป็นสัญลักษณ์  การระลึกถึงธรรมในทางพระพุทธศาสนาและนำเอาธรรมนั้น มาประพฤติปฏิบัติในการดำเนินชีวิตของชาวพุทธ

 ดาวน์โหลด