บทคัดย่อ

             การวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงผสมผสาน มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาการฝึกสมถกรรมฐานตามหลักพระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษากระบวนการเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์ตามแนวตะวันตก (๓) เพื่อประยุกต์รูปแบบการฝึกกรรมฐานเพื่อเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์ของนักออกแบบ ผู้วิจัยได้ดำเนินการวิจัยดังนี้ (๑) สัมมนากลุ่มเพื่อหาแนวทางการฝึกสมาธิเพื่อเสริมสร้างการคิดสร้างสรรค์จากผู้เกี่ยวข้องได้แก่ พระวิปัสสนาจารย์ ๒ ท่าน อาจารย์ผู้สอนทางด้านการออกแบบ ๒ ท่าน และนักศึกษาทางด้านการออกแบบ ๓ ท่าน (๒) ศึกษาข้อมูลภาคเอกสารด้านการฝึกปฏิบัติสมถกรรมฐาน และการคิดสร้างสรรค์ (๓) สำรวจเบื้องต้นกับนักศึกษาชั้น
ปีที่ ๑ จำนวน ๗๗ คน (๔) สัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านการฝึกสมาธิ และการคิดสร้างสรรค์ จำนวน ๖ ท่าน (๕) สร้างชุดฝึกนำมาทดสอบฝึกนักออกแบบ จำนวน ๓๐ คน (๖) ประเมินผลชุดฝึกความคิดสร้างสรรค์โดยรูปแบบการฝึกสมาธิประยุกต์

             ผลการวิจัยพบว่ารูปแบบการฝึกที่เหมาะสมต้องเป็นการส่งเสริมให้เกิดปัญญาตามหลักไตรสิกขา โดยมีกระบวนการส่งเสริมสัมมาทิฏฐิ เป็นองค์ประกอบสำคัญในการฝึกการคิดสร้างสรรค์โดยมีแนวทางในการฝึกคือ ๑) โยนิโสมนสิการ ประกอบด้วยการส่งเสริมให้เกิดศรัทธาและความเข้าใจในศีล กรรมและผลของกรรม และการมีเมตตา เพื่อการคิดสร้างสรรค์เชิงบวก ๒) กัลยาณมิตร คือ
ผู้ฝึกสอนและให้คำแนะนำ โน้มน้าวให้เกิดศรัทธา ในการฝึกสมาธิและประยุกต์ และชี้ให้เห็นความคิด และกระบวนการคิดสร้างสรรค์ ๓) ปรโตโฆสะ เป็นการประยุกต์สภาพแวดล้อม บรรยากาศที่เอื้ออำนวยต่อการฝึก และการใช้สื่อสมัยใหม่ และกิจกรรมที่สอดคล้องกับเนื้อหาที่ใช้ในการฝึก

             ผลการประเมินก่อนและหลังการฝึก ของกระบวนการฝึก คือ ๑) เสริมสร้างศรัทธาในหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนา ๒) ฝึกสมาธิในรูปแบบที่เหมาะสมกับบุคลิกและพฤติกรรมของ
นักออกแบบ ๓) ฝึกความคิดสร้างสรรค์ตามแนวตะวันตก พบว่ากลุ่มทดสอบมีความเห็นเกี่ยวกับการฝึกสมาธิเชิงประยุกต์เพื่อเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์ของนักออกแบบ โดยรวมทุกข้อ และในแต่ละข้อ อยู่ในระดับมาก และสามารถเรียงลำดับค่าเฉลี่ยในแต่ละข้อจากมากไปหาน้อย คือ ประเด็นศรัทธา ศีล และหลักธรรมเรื่องสมาธิ ( = 4.17) ประเด็นความคิดสร้างสรรค์ ( = 4.12) และประเด็นสมาธิและการเจริญสติ ( = 4.06) ตามลำดับ

ดาวน์โหลด