บทคัดย่อ

             งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาคำสอนเรื่องความกตัญญูกตเวทีในพระพุทธศาสนาและปัญหาการแสดงความกตัญญูกตเวทีของวัยรุ่นในสังคมไทยปัจจุบัน เพื่อเสนอวิธีการประยุกต์ใช้คำสอนเรื่องกตัญญูกตเวทีกับวัยรุ่นในสังคมไทยปัจจุบัน

             ผลการศึกษาพบว่าคำสอนกตัญญูกตเวทีในพระพุทธศาสนานั้นพระพุทธเจ้าตรัสสอนไว้ในลักษณะเป็นสัญลักษณ์ของคนดี กล่าวไว้ในลักษณะยกย่องสรรเสริญเป็นบุคคลจำพวกหนึ่งที่หาได้ยากในโลกอรรถาธิบายถึงพฤติกรรมที่ดีทางกาย ทางวาจา และมโนธรรมความตระหนักรู้ทางใจมีสาระสำคัญอยู่ที่การรับรู้ในบุญคุณอุปการะของบุคคลและการตอบแทนคุณูปการแก่บุคคล โดยการประพฤติจริยธรรมในทางพระพุทธศาสนาเพื่อตอบแทนคุณดังกล่าวขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของไทยนั้นสืบเนื่องมาจากพระพุทธศาสนาโดยมีความกตัญญูกตเวทีเป็นแนวคิดพื้นฐาน กรอบแนวคิดดังกล่าวได้ถูกถ่ายทอดแก่บุคคลจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบัน

             สภาพและปัญหาการแสดงความกตัญญูกตเวทีของวัยรุ่นในสังคมไทยปัจจุบันพบว่าสภาพแวดล้อมของปัญหามีหลายส่วนเกี่ยวเนื่องกันอยู่ สัมพันธภาพระหว่างบ้าน วัดและโรงเรียนความเกื้อกูลช่วยเหลือระหว่างกันขาดหายไป วัยรุ่นเติบโตขึ้นมาโดยไม่รู้ว่าอะไรคือจริยธรรม ศีลธรรม หรือกรอบการประพฤติแนวปฏิบัติในทางพระพุทธศาสนาความเสื่อมทางด้านความประพฤติศีลธรรมและคุณธรรมที่เกิดขึ้นกับวัยรุ่นไทยนั้น มีจำนวนไม่น้อยที่ได้เหินห่างจากคำสอนของพระพุทธศาสนาซึ่งเป็นหลักที่พึ่งและที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ ส่วนมากไม่เห็นประโยชน์ของธรรมะแต่เห็นเป็นเรื่องน่าเบื่อหน่าย คุณค่าความสำคัญทางศาสนา เช่นการทำบุญ เป็นสิ่งที่วัยรุ่นให้ความสำคัญในระดับปานกลางปัญหาการแสดงความกตัญญูกตเวทีของวัยรุ่นในสังคมไทยปัจจุบันนั้น มีอยู่สองส่วนที่ควรพิจารณาเป็นสำคัญ

             วัยรุ่นที่ได้รับการเลี้ยงดูจากครอบครัวที่รักและเอาใจใส่ ที่เข้าใจในกตัญญูกตเวทีอยู่พอสมควรในระดับจริยธรรมซึ่งเป็นวัยรุ่นกลุ่มใหญ่ผลวิจัยระบุ ๓ ใน ๔ ของวัยรุ่นไทยยังให้ความสำคัญกับครอบครัวและความกตัญญูกตเวที

             วัยรุ่นที่เติบโตมาจากครอบครัวที่มีการเลี้ยงดูแบบควบคุมและการเลี้ยงดูแบบตามใจซึ่งยังมีอยู่มากในครอบครัวไทย มีแนวโน้มทำให้เกิดปัญหาด้านความเครียด หดหู่ ซึมเศร้า และความขัดแย้งในตัวของวัยรุ่นเอง และครอบครัวที่เลี้ยงดูแบบทอดทิ้งถือเป็นรูปแบบการเลี้ยงดูที่มีแนวโน้มก่อให้เกิดปัญหากับวัยรุ่นมากที่สุด วัยรุ่นได้รับผลกระทบคือขาดความอบอุ่น และมีปัญหาหลายอย่างตามมา

             การประยุกต์ใช้คำสอนเรื่องกตัญญูกตเวทีกับวัยรุ่นในสังคมไทยปัจจุบันต้องใช้ระยะเวลาในการสร้างความสำนึกตระหนักรู้ ซึ่งเกิดจากพฤติกรรมการดูแลเอาใจใส่ของมารดาบิดาผู้ปกครองและครูหากขาดความรัก ความอบอุ่น และความไว้วางใจกตัญญูจะเกิดขึ้นได้น้อยหรือไม่เกิดขึ้นเลย และในการที่จะทำให้เกิดเป็นรูปธรรมสัมผัสได้โดยวัยรุ่นแสดงกตเวทีออกมานั้นหลักการคิดแบบโยนิโสมนสิการสามารถนำมาปรับใช้ในการประยุกต์คำสอนกตัญญูกตเวทีได้เป็นอย่างดี รวมกับรายละเอียดการอบรมส่งเสริมตามหลักไตรสิกขา การฟังและปฏิบัติธรรม การให้วัยรุ่นคิดออกแบบและได้ปฏิบัติโดยการจัดกิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์เพื่อสังคม ล้วนมีความสำคัญอย่างมากที่จะทำให้ความตระหนักรู้กตัญญูเกิดเป็นรูปธรรมขึ้นมา

 ดาวน์โหลด