บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการบำเพ็ญบารมีเพื่อการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเพื่อศึกษาประวัติการบำเพ็ญบารมีและการบรรลุธรรมของพระนันทเถระ โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเอกสารอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุป วิเคราะห์ เรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา ตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ จากการศึกษาพบว่า

             การบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท หมายถึง การพัฒนาปัญญา โดยวิธีการปฏิบัติวิปัสสนา จนสามารถรู้แจ้งอริยสัจ ๔ คือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค มีสภาวจิตที่เข้าถึง โลกุตตรธรรม ๙ ประการ คือ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑ การปฏิบัติเพื่อการบรรลุธรรมดังกล่าวนี้ ต้องเจริญวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ คือ กาย เวทนา จิต และธรรม โดยมีอารมณ์เป็นปรมัตถ์ คือ รูป-นามผู้บรรลุธรรม ดังกล่าวเรียกว่า พระอริยบุคคล ที่ทำการละสังโยชน์ธรรม ได้ตามกำลังของมรรคญาณ แบ่งเป็น ๔ ระดับ ได้แก่ พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี และ พระอรหันต์

             การบำเพ็ญบารมี หมายถึง การอบรมอุปนิสัยและสั่งสมกุศลจิตในการละเว้นความชั่ว ทำความดี ทำจิตให้บริสุทธิ์ ตามหลักบารมี ๓๐ ทัศ มีทาน ศีล เนกขัมมะเป็นต้น เพื่อเป้าหมายสูงสุดทางพระพุทธสาสนา คือ ความเป็นผู้สมบูรณ์ ทั้งพระพุทธเจ้า พระสาวก และผู้ปฏิบัติธรรม ล้วนต้องบำเพ็ญบารมีให้ถึงพร้อม ในการเจริญทิฎฐธรรม ซึ่งสามารถนำผู้ปฏิบัติให้เข้าถึงผลได้ในปัจจุบัน โดยการเจริญวิปัสสนาตามแนวทางสติปัฏฐาน ๔ เป็นต้น

             การบำเพ็ญบารมีและการบรรลุธรรมของพระนันทเถระ พบว่า สมัยปทุมุตตระพุทธเจ้า พระนันทเถระ เห็นพระพุทธเจ้าทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่ง “ผู้คุ้มครองทวารอินทรีย์ทั้งหลาย” จึงกระทำกุศลปรารถนา ในอนาคต จนมาถึงชาติสุดท้าย ท่านได้เกิดในตระกูลศากยวงศ์ มีปกติอยู่สุขสบายจึงถูกราคะในกามคุณครอบงำ พระพุทธเจ้าทรงแนะให้พระนันทะผนวช และให้เจริญวิปัสสนาตามแนวสติปัฏฐาน ๔ ท่านเริ่มต้นเจริญสติคุ้มครองทวารทั้ง ๖ คือ ในตา หู ลิ้น จมูก ลิ้น กาย ใจทำความรู้สึกตัวอยู่ตลอดเวลา จนเห็นความเปลี่ยนแปลงว่ารูป-นาม ที่ตามรู้ในปัจจุบันขณะนั้น มีการเกิด ดับ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน บุคคล เราเขา จนกระทั่งรู้แจ้งด้วยปัญญาสามารถบรรลุเป็นพระอรหันต์ เอตทัคคะ “ผู้คุ้มครองทวารอินทรีย์ทั้งหลาย”

ดาวน์โหลด